Gabinet Pomocy Psychologicznej i Psychoterapii
Dorota Bielas Sylwester Bielas

Psychoterapia grupowa

Artykuł autorstwa Doroty Bielas napisany dla miesięcznika „Nasze Życie Bez Granic” maj 2016 r.

W ostatnich latach korzystanie z psychoterapii w Polsce stało się coraz bardziej powszechne nie tylko wśród mieszkańców dużych aglomeracji miejskich, ale także wśród osób pochodzących z małych i średnich miast.

Choć dane statystyczne wskazują, że nadal po pomoc psychologiczną częściej sięgają kobiety niż mężczyźni, co ma pewne uwarunkowania kulturowe, to jednak tendencja do korzystania z pomocy psychologicznej wśród mężczyzn w Polsce stale rośnie.

W Zachodniej Europie psychoterapia już w latach 60-tych stała się niezwykle modna. W Polsce nadal istnieje niestety stygmatyzacja psychoterapii wynikająca prawdopodobnie z niewiedzy, słabszej dostępności usług, lęku przed nieznanym, niezrozumienia jej istoty i możliwości. Polska uplasowała się dopiero na 28 miejscu w Europie w badaniach określających dostępność do usług psychoterapeutycznych. Niektóre dane statystyczne wskazują, że w naszym kraju coraz więcej osób zgłasza problemy w funkcjonowaniu psychicznym i coraz więcej ludzi szuka dla siebie pomocy, nie tylko farmakologicznej (najczęściej u lekarzy pierwszego kontaktu i psychiatrów), ale też pomocy terapeutycznej i rozwoju. Ciekawe, że na ogół nie wstydzimy się korzystać się z usług dietetyka, kardiologa czy rehabilitanta, a sfera psychiki jest nadal naznaczona w naszej kulturze pewną wątpliwością i zwykle utożsamiana, na ogół błędnie, z chorobą psychiczną. Szkoda, bo niektóre problemy ludzi mogłyby zostać co najmniej opanowane, ograniczone. Może dzięki podjęciu psychoterapii wielu ludzi mogłoby poprawić swoich relacje, jakość życia, zweryfikować sposoby myślenia, poszerzyć autonomię czy skorygować dysfunkcyjne sfery życia. Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne opublikowało w 2012 roku rezolucję, w której potwierdza skuteczność psychoterapii opracowaną na podstawie wieloletnich badań i metaanaliz. Zwraca w niej uwagę, że psychoterapia nie tylko umożliwia korygowanie dysfunkcji i niwelowanie zaburzeń, ale „poprawia funkcjonowanie w pracy, obniża liczbę hospitalizacji psychiatrycznych, a czasami też prowadzi do zmniejszenia liczby zbędnych zabiegów medycznych lub chirurgicznych”.

Amerykanie przed kilkudziesięcioma laty wpadli w „pułapkę lekową” przyjmując coraz większe ilości leków psychiatrycznych w długich okresach czasu z lęku przed gorszym samopoczuciem czy depresją. Teraz próbują naprawiać skutki zachłyśnięcia farmakoterapią psychiatryczną, która skądinąd w niektórych sytuacjach może być wskazana, ale nie powinna być nadużywana. W codziennej praktyce można zaobserwować zjawisko polegające na tym, że osoby, które skorzystały z udanej psychoterapii na ogół polecają tę formę pracy osobom znajomym, które komunikacją trudności w różnych aspektach funkcjonowania psychicznego lub znalazły się w kryzysowej sytuacji życiowej. Choć sam proces psychoterapii nie jest łatwy, a psychoterapia nie jest panaceum na wszystko, to jednak zarówno badania, jak i spostrzeżenia ludzi wskazują na jej skuteczność. Warto zdawać sobie sprawę z jakich możliwości psychoterapeutycznych można skorzystać szukając pomocy w poradzeniu sobie z problemami. Skuteczną i stosowaną od wielu lat metodą pracy, a mimo wszystko rzadko spotykaną w naszym lokalnym środowisku jest psychoterapia grupowa. W artykule tym opisze analizę grupową, która jest coraz bardziej powszechną formą leczenia w Polsce. Analiza grupowa jest formą psychoanalitycznie zorientowanej psychoterapii, która w niektórych krajach np. Wielkiej Brytanii czy Norwegii jest najczęściej stosowaną metodą terapeutycznej pracy grupowej. W Polsce w analizie grupowej kształci Ośrodek Analizy Grupowej „Rasztów”, który w 2002 uzyskał członkostwo w E.G.A.T.I.N (Europejskim Zrzeszeniu Organizacji Kształcących w Analizie Grupowej). Twórcą analizy grupowej jest niemiecki psychoanalityk Sigmund Heinrich Foulkes.

Idea analizy grupowej łączy myślenie psychoanalityczne z myśleniem socjologicznym i prawami dynamiki grupowej. Analiza Grupowa jest wartościową i wskazaną formą leczenia dla wielu osób z rozpoznaniem nerwicy, problemów w rozwoju osobistym, zahamowań społecznych i seksualnych, lęków i fobii oraz zaburzeń osobowości. W czasach zaabsorbowania pracą i coraz częściej wirtualnych relacji z innymi udział w grupie może być cennym doświadczeniem interpersonalnym i formą leczenia, które dokonuje się nie tylko w relacji diadycznej terapeuta- pacjent (jak w terapii indywidualnej), ale poprzez grupę. Grupa analityczna zwykle składa się z 6-8 pacjentów spotykających się z częstotliwością raz w tygodniu. Taka liczebność grupy pozwala z jednej strony na doświadczenie osobistych relacji i intymności, z drugiej jednak daje możliwość korzystania z wielu relacji i różnorodności ludzkich doświadczeń i charakterów. W grupie terapeutycznej istnieje możliwość odkrywania związków między światem wewnętrznym jednostki, a sposobem doświadczania relacji z innymi. Z jednej strony grupa umożliwia doświadczenie integracji społecznej, z drugiej doświadczanie swojej odrębności.

W sytuacji analitycznogrupowej badane są świadome i nieświadome aspekty funkcjonowania ludzi, ich indywidualne trudności i potencjał, które w grupie zwykle znajdują wyraz i odzwierciedlenie. Grupa staje się przestrzenią pomieszczającą i przekształcającą dzięki czemu przeszłe doświadczenia i przeżycia mogą być odtwarzane i rozumiane w odniesieniu do kontekstu grupowego. Psychoterapia grupowa ma wiele specyficznych, wartościowych cech. Sytuacja terapeutyczna, która jest tworzona dzięki obecności wielu osób umożliwia wielowymiarowość spojrzenia i dyskusji. Pokazuje, że różne osoby mogą inaczej postrzegać panią Zofię czy Weronikę i inaczej na nią reagować. Obecność innych pacjentów w psychoterapii grupowej może zmniejszać poczucie porażki, wstydu czy izolacji pacjenta oraz umożliwić dostrzeżenie, że inni również mają swoje problemy. Wyrażenie wobec grupy swojej słabości może stać źródłem uspokojenia. Sytuacja grupowa umożliwia przyjmowanie wielu pozycji – słuchacza, obserwatora, mówiącego itp. Osoby mogą powoli identyfikować się z innymi niż zwykle stanami czy rolami. Często obecność innych pacjentów pozwala na zmniejszenie poczucia zależności od terapeuty, a jednocześnie daje możliwość usłyszenia informacji od innych uczestników, które mogą być bardziej przyjęte i wyrażone wprost. W grupie każdy jest nie tylko pacjentem, ale też ważną częścią leczenia pozostałych osób, co może być źródłem poczucia satysfakcji i wartości. Ponadto możliwość dostrzegania pewnych rzeczy u innych pozwala potem na dostrzeżenie ich u siebie. Może skutkować pełniejszą komunikacją i integracją osobowości, poszerzeniem zdolności do miłości, pracy i zabawy.

W analizie grupowej w centrum zainteresowania pozostaje nie objaw czy zaburzenie a osoba. Już Foulkes powiedział, że „Dobra grupa …rodzi i rozwija, tworzy i pielęgnuje drogocenny twór, jakim jest jednostka ludzka” (Foulkes, 1948). Może zatem warto z grupy skorzystać?

Tekst : Dorota Bielas – psycholog, psychoterapeuta Bibliografia: Garland, C. (red) – (2015). O grupach. Warszawa Oficyna Ingenium Wiesława Łodej- Sobańska. Analiza grupowa – podejście teoretyczne i psychoterapeutyczne. Materiały szkoleniowe Instytutu Analizy Grupowej „Rasztów”.
Fot.: www.pixabay.pl